Kim ngạch xuất nhập khẩu là gì? Cách tính tổng kim ngạch XNK

Kim ngạch xuất nhập khẩu là một chỉ số quan trọng, phản ánh quy mô và hiệu quả của nền kinh tế trong việc giao thương với thế giới. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những thông tin cơ bản về khái niệm, công thức tính kim ngạch để độc giả có cái nhìn tổng quan nhất và ứng dụng thực tế trong hoạt động xuất nhập khẩu.

1. Kim ngạch xuất nhập khẩu là gì?

Kim ngạch là cụm từ được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực kinh tế thương mại, nhưng hiện chưa có quy định chính xác về khái niệm kim ngạch. Hiểu đơn giản, kim ngạch là tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ xuất nhập khẩu của một nước trong một khoảng thời gian nhất định (thường là 1 năm).

Hiện nay, kim ngạch được phân loại thành 02 nhóm gồm:

• Kim ngạch xuất khẩu.
• kim ngạch nhập khẩu.

1.1 Kim ngạch xuất khẩu

Kim ngạch xuất khẩu là tổng giá trị của các hàng hóa và dịch vụ mà một doanh nghiệp hoặc quốc gia bán ra thị trường nước ngoài trong một khoảng thời gian nhất định. Đây là chỉ số quan trọng phản ánh năng lực sản xuất, khả năng mở rộng thị trường và tiềm năng thu ngoại tệ. Tuy nhiên, tăng trưởng kim ngạch cần được xem xét cùng với cơ cấu mặt hàng, mức độ giá trị gia tăng và hiệu quả lợi nhuận.

1.2 Kim ngạch nhập khẩu

Kim ngạch nhập khẩu là tổng giá trị của các hàng hóa và dịch vụ mà một quốc gia nhập khẩu từ các thị trường nước ngoài. 

Nhập khẩu đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguyên vật liệu, máy móc, công nghệ cho sản xuất và tiêu dùng. Tuy nhiên, cần kiểm soát tốt để tránh phụ thuộc quá mức vào hàng hóa bên ngoài và đảm bảo cán cân thương mại ổn định.

2. Công thức tính tổng kim ngạch xuất nhập khẩu

Công thức tính tổng kim ngạch xuất nhập khẩu là một chỉ số kinh tế quan trọng phản ánh tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ mà một quốc gia giao dịch với thế giới trong một khoảng thời gian nhất định.

2.1 Công thức và cách tính tổng kim ngạch xuất nhập khẩu

Dưới đây là công thức chuẩn và cách tính tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cơ bản dùng trong thống kê thương mại quốc tế:

Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu = Giá trị kim ngạch xuất khẩu + Giá trị kim ngạch nhập khẩu

Trong đó:

- Giá trị xuất khẩu: Là tổng trị giá hàng hóa và dịch vụ đã xuất ra thị trường nước ngoài.

- Giá trị nhập khẩu: Là tổng trị giá hàng hóa và dịch vụ nhập từ thị trường quốc tế.

Đơn vị tính thường dùng là đồng đô la ($) USD hoặc đơn vị tiền tệ quốc gia. Giá trị này thường được tính theo điều kiện CIF (giá hàng hóa + bảo hiểm + vận chuyển)

Công thức tính trên tuy đơn giản nhưng cực kỳ quan trọng trong việc đánh giá hoạt động thương mại quốc tế của một quốc gia như mức độ hội nhập kinh tế quốc tế và tình hình cán cân thương mại (thặng dư/thâm hụt).

Qua đó giúp phản ánh sức mạnh sản xuất và tiêu dùng của quốc gia. Ngoài ra chỉ số này cũng sẽ được sử dụng để làm căn cứ dự báo xu hướng phát triển của nền kinh tế và chính sách xuất nhập khẩu trong tương lai.

Lấy ví dụ, một quốc gia có các chỉ số Kim ngạch xuất nhập khẩu như sau:

- Xuất khẩu: 42 tỷ USD (bao gồm thủy sản, cà phê rang xay, sản phẩm gỗ).

- Nhập khẩu: 39 tỷ USD (linh kiện điện tử, xăng dầu, vật tư nông nghiệp).

Như vậy, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu: 42 tỷ USD + 39 tỷ USD =81 tỷ USD. Đây là tổng trị giá giao dịch thương mại quốc tế của quốc gia/doanh nghiệp trong kỳ.

2.2 Cách tính tỷ lệ xuất nhập khẩu (Export-Import Ratio)

Ngoài việc xác định giá trị tuyệt đối, tỷ lệ xuất nhập khẩu giúp đánh giá cán cân thương mại theo cách trực quan hơn. Tỷ lệ xuất nhập khẩu cho biết mối quan hệ giữa giá trị hàng hóa xuất khẩu và nhập khẩu trong một khoảng thời gian nhất định.

Công thức tính tỷ lệ xuất nhập khẩu như sau:

Tỷ lệ = (Giá trị xuất khẩu / Giá trị nhập khẩu) × 100%

Ví dụ minh họa:

• Xuất khẩu: 120 triệu USD
• Nhập khẩu: 150 triệu USD

Tỷ lệ = (120 / 150) × 100% = 80%. Điều này cho thấy quốc gia đang nhập siêu, tức nhập nhiều hơn xuất.

2.3 Cách tra cứu số liệu kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam

Cá nhân, tổ chức hoàn toàn có thể chủ động tra cứu số liệu kim ngạch xuất nhập khẩu (theo ngành hàng, năm hoặc thị trường) của Việt Nam thông qua 03 cách phổ biến trên các nguồn chính thống được tổng hợp trong bảng sau:

3. Vai trò của kim ngạch xuất nhập khẩu đối với doanh nghiệp & nền kinh tế

Không chỉ là một chỉ số thống kê đơn thuần, kim ngạch xuất nhập khẩu đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc vận hành nền kinh tế vĩ mô và chiến lược phát triển của từng doanh nghiệp.

3.1 Đối với nền kinh tế quốc gia

- Định hướng chính sách thương mại:

Thông qua phân tích kim ngạch xuất nhập khẩu theo từng thị trường và nhóm hàng, chính phủ có thể điều chỉnh chính sách thuế quan, ưu đãi FTA, và biện pháp phòng vệ thương mại.

- Ổn định cán cân thanh toán:

Việc duy trì thặng dư thương mại hợp lý giúp tăng dự trữ ngoại hối, ổn định tỷ giá, và củng cố niềm tin của nhà đầu tư quốc tế.

- Thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu ngành hàng:

Kim ngạch tăng ở nhóm hàng công nghệ cao, nông sản chế biến... cho thấy xu hướng chuyển dịch sang mô hình tăng trưởng bền vững.

3.2 Đối với doanh nghiệp xuất nhập khẩu

- Xác định chiến lược thị trường:

Phân tích xu hướng kim ngạch theo từng đối tác (Mỹ, EU, Trung Quốc...) giúp doanh nghiệp chủ động mở rộng hoặc tái cấu trúc thị trường xuất khẩu.

- Tối ưu hoạt động chuỗi cung ứng:

Nhập khẩu nguyên liệu, thiết bị từ các quốc gia có chi phí thấp và chất lượng cao giúp doanh nghiệp tăng sức cạnh tranh và giảm giá thành sản phẩm.

- Tận dụng Hiệp định thương mại tự do:

Kim ngạch tăng trưởng mạnh ở những thị trường có FTA cho thấy doanh nghiệp đang tận dụng tốt ưu đãi thuế và quy tắc xuất xứ.

Trên đây là những chia sẻ từ Hải quan điện tử ECUS về kim ngạch xuất nhập khẩu. Đây không chỉ là chỉ số phản ánh quy mô giao thương quốc tế, mà còn là cơ sở để đánh giá sức khỏe kinh tế, năng lực sản xuất và mức độ hội nhập của một quốc gia hay doanh nghiệp. Việc hiểu đúng và phân tích sâu chỉ số này giúp các doanh nghiệp xây dựng chiến lược thị trường hiệu quả, đồng thời hỗ trợ các cơ quan quản lý hoạch định chính sách thương mại phù hợp với bối cảnh toàn cầu.

Nguyệt Nga