Tỷ giá hối đoái và những ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu

Tỷ giá hối đoái trong xuất nhập khẩu đóng vai trò “then chốt” trong hoạt động kinh doanh quốc tế, ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành, lợi nhuận và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Biế n động về tỷ giá có thể mang lại cơ hội tiềm năng hoặc rủi ro lớn cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu, đặc biệt trong bối cảnh thị trường tài chính thế giới không ngừng thay đổi. Vậy tỷ giá hối đoái là gì, tác động như thế nào đến hoạt động xuất nhập khẩu?

1. Tỷ giá hối đoái trong xuất nhập khẩu là gì?

Tỷ giá hối đoái là quan hệ tỷ lệ so sánh giữa các đồng tiền quốc gia với nhau. Bản chất tỷ giá hối đoái là giá cả giữa đơn vị tiền tệ của quốc gia này được với đơn vị tiền tệ của quốc gia khác.

Tỷ giá hối đoái trong xuất nhập khẩu là mức quy đổi giá trị giữa hai đồng tiền thuộc hai quốc gia, được áp dụng trong các giao dịch thương mại quốc tế. Đây là thước đo quan trọng, phản ánh sức mạnh và giá trị đồng tiền nội tệ so với ngoại tệ và có tác động trực tiếp đến giá cả, chi phí và lợi nhuận trong kinh doanh xuất nhập khẩu.

2. Phân loại tỷ giá hối đoái

Dựa theo từng tiêu chí, có thể phân loại tỷ giá hối đoái như sau:

2.1 Phân loại theo cơ chế quản lý ngoại hối

Dựa trên các chính sách của Chính phủ hoặc của ngân hàng trung ương quản lý, tỷ giá hối đoái có thể được phân loại thành.

1. Tỷ giá cố định: Mức tỷ giá do chính phủ hoặc ngân hàng trung ương quy định và duy trì ổn định bằng cách can thiệp vào thị trường.

2. Tỷ giá động: Là các tỷ giá do thị trường quyết định, được tạo thành nhờ kết quả của cung cầu ngoại tệ. Tỷ giá này thường biến động theo thời gian và được sử dụng phổ biến đối với nền kinh tế tự do.

3. Tỷ giá mềm: Là tỷ giá động nhưng có sự can thiệp từ ngân hàng trung ương để duy trì sự ổn định, tỷ giá này thường xuất hiện ở nền kinh tế các nước đang phát triển.

4. Tỷ giá kép: Là tỷ giá cho phép áp dụng nhiều mức khác nhau cho các loại giao dịch thương mại khác nhau. Mục đích của tỷ giá kép là giúp điều chỉnh các hoạt động kinh tế theo các nhu cầu cụ thể.

2.2 Căn cứ theo phương tiện thanh toán quốc tế

Theo phương tiện thanh toán quốc tế, tỷ giá hối đoái bao gồm:

- Tỷ giá thả nổi là mức quy đổi giữa hai đồng tiền được hình thành tự do theo cung cầu trên thị trường ngoại hối, không bị ấn định cố định bởi chính phủ hay ngân hàng trung ương. Giá trị của nó dao động linh hoạt theo các yếu tố kinh tế như lạm phát, lãi suất và dòng vốn đầu tư.

- Tỷ giá cố định là mức quy đổi giữa hai đồng tiền được chính phủ hoặc ngân hàng trung ương ấn định và duy trì trong biên độ hẹp, nhằm ổn định giá trị tiền tệ và kiểm soát lạm phát. Nó không biến động tự do theo cung cầu thị trường mà được điều chỉnh khi cần thiết.

- Tỷ giá thả nổi có điều tiết là cơ chế tỷ giá được xác định chủ yếu theo cung cầu thị trường nhưng có sự can thiệp định kỳ của ngân hàng trung ương nhằm ổn định giá trị đồng tiền, hạn chế biến động quá mức và đảm bảo mục tiêu kinh tế vĩ mô.

2.3 Phân loại theo nghiệp vụ ngân hàng

Theo tiêu chí phân loại đơn giản nhất tỷ giá hối đoái được phân thành 2 loại chính:

Tỷ giá mua vào: Là tỷ giá mà ngân hàng sử dụng để mua ngoại tệ từ khách hàng. Tỷ giá mua vào thường thấp hơn tỷ giá bán ra, khách hàng sẽ nhận được số tiền ít hơn so với giá trị thực tế của ngoại tệ khi bán cho ngân hàng.

Tỷ giá bán ra: là mức giá tại đó ngân hàng thương mại cung cấp ngoại tệ cho khách hàng, phản ánh chi phí mua vào, biên lợi nhuận và biến động thị trường. Đây là mức tỷ giá khách hàng phải trả khi muốn đổi từ nội tệ sang ngoại tệ.

3. Ảnh hưởng của tỷ giá hối đoái đến hoạt động xuất nhập khẩu

Tỷ giá hối đoái là một yếu tố quan trọng, tác động mạnh mẽ đến hoạt động xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp và nền kinh tế quốc gia. Biến động tỷ giá không chỉ ảnh hưởng đến chi phí giao dịch mà còn thay đổi khả năng cạnh tranh và lợi nhuận của các doanh nghiệp trong môi trường thương mại quốc tế:

3.1 Ảnh hưởng tới doanh nghiệp xuất khẩu

• Khi tỷ giá hối đoái giảm (đồng nội tệ mất giá):

Khi tỷ giá giảm, đồng nội tệ mất giá so với ngoại tệ, giá trị hàng xuất khẩu của doanh nghiệp so với thị trường quốc tế sẽ rẻ hơn. Điều này thúc đẩy nhu cầu đối với hàng hóa của quốc gia xuất khẩu, từ đó giúp tăng trưởng xuất khẩu. Bên cạnh đó, khi doanh nghiệp nhận thanh toán bằng ngoại tệ, họ sẽ thu được nhiều nội tệ hơn, cải thiện lợi nhuận. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu, chi phí đầu vào sẽ tăng cao, làm ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm.

• Khi tỷ giá hối đoái tăng (đồng nội tệ lên giá):

Khi đồng nội tệ tăng giá, sản phẩm xuất khẩu so với khách hàng quốc tế sẽ đắt đỏ hơn, giảm khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu. Vì vậy, lượng hàng xuất khẩu giảm và ảnh hưởng tiêu cực đến doanh thu của doanh nghiệp xuất khẩu. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp có khả năng tăng giá trị gia tăng hoặc sản phẩm chất lượng cao, vẫn có thể duy trì được sức cạnh tranh.

3.2 Ảnh hưởng tới doanh nghiệp nhập khẩu

• Khi tỷ giá hối đoái giảm (đồng nội tệ mất giá):

Khi đồng nội tệ mất giá, hàng hóa nhập khẩu sẽ trở nên đắt đỏ hơn. Doanh nghiệp nhập khẩu phải chi trả nhiều hơn cho các nguyên liệu đầu vào, chi phí sản xuất và giá bán sản phẩm sẽ tăng. Các doanh nghiệp nhập khẩu có thể phải điều chỉnh chiến lược giá bán, hoặc tìm cách giảm thiểu chi phí để duy trì lợi nhuận.

• Khi tỷ giá hối đoái tăng (đồng nội tệ lên giá):

Khi đồng nội tệ tăng giá, chi phí hàng hóa nhập khẩu giảm, giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí và cải thiện lợi nhuận. Điều này có thể giúp các doanh nghiệp mở rộng quy mô hoạt động và tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước. Tuy nhiên, sự gia tăng nhập khẩu cũng có thể tác động tiêu cực đến sản xuất trong nước nếu hàng hóa nhập khẩu tràn ngập thị trường.

3.3 Tác động tới cán cân thương mại

Tỷ giá có ảnh hưởng trực tiếp đến cán cân thương mại của một quốc gia. Khi đồng nội tệ mất giá, xuất khẩu có thể tăng lên, giúp cải thiện cán cân thương mại. Ngược lại, nếu tỷ giá đồng nội tệ tăng, nhập khẩu trở nên dễ dàng hơn, nhưng đồng thời cũng có thể làm suy yếu khả năng xuất khẩu, tạo ra thâm hụt thương mại.

3.4 Ảnh hưởng đến quản trị rủi ro

Biến động tỷ giá có thể tạo ra rủi ro lớn cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, đặc biệt khi hợp đồng thanh toán kéo dài hoặc liên quan đến nhiều đồng tiền khác nhau. Các doanh nghiệp cần sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro như hợp đồng kỳ hạn hoặc quyền chọn tỷ giá để bảo vệ lợi nhuận và giảm thiểu tác động của biến động tỷ giá.

Đọc thêm: FSC là gì trong xuất nhập khẩu? Các loại chi phí phổ biến

Tỷ giá hối đoái đóng vai trò quyết định trong việc duy trì sự ổn định và phát triển của hoạt động xuất nhập khẩu, ảnh hưởng đến chiến lược giá, lợi nhuận và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp trên thị trường quốc tế. Biến động tỷ giá không chỉ là yếu tố tài chính mà còn phản ánh tình hình kinh tế vĩ mô của một quốc gia, do đó, việc quản lý và dự đoán tỷ giá chính xác giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro, tận dụng cơ hội và tối ưu hóa hoạt động kinh doanh.

Các doanh nghiệp cần linh hoạt, áp dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá để bảo vệ lợi ích trong một môi trường thương mại toàn cầu không ngừng biến động.

Trên đây là những chia sẻ từ Hải quan điện tử ECUS về một số vấn đề liên quan đến tỷ giá hối đoái và Xuất nhập khẩu tại Việt Nam. Nếu bạn có thắc mắc cần hỗ trợ hoặc có nhu cầu tìm hiểu thêm về giải pháp phần mềm khai hải quan ECUS xin vui lòng liên hệ hotline HTKH 24/7 & miễn phí 📞1900 4767 - 1900 4768 để được hỗ trợ và tư vấn.

Dương Thúy