Cán cân xuất nhập khẩu có vai trò như thế nào? Tình hình cán cân xuất nhập khẩu Việt Nam năm vừa qua

Cán cân xuất nhập khẩu của một quốc gia là một trong những yếu tố không thể thiếu để đánh giá trình độ và tiềm năng phát triển. Đây cũng là công cụ để đưa ra những chính sách vĩ mô trong đối nội, đối ngoại. Vai trò cụ thể của cán cân xuất nhập khẩu là gì, cách tính như thế nào và tình hình cán cân xuất nhập khẩu của Việt Nam năm 2024 vừa qua có gì đáng chú ý?

Vai trò quan trọng của cán cân XNK.

1. Vai trò của cán cân xuất nhập khẩu

Cán cân xuất nhập khẩu là bảng đối chiếu rõ ràng nhất giữa tổng giá trị xuất khẩu và tổng giá trị nhập khẩu của một quốc gia trong một giai đoạn nhất định.

Cán cân xuất nhập khẩu đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu nói riêng, đối với nền kinh tế vĩ mô nói chung:

1.1. Đối với hoạt động xuất khẩu

Đối với hoạt động xuất khẩu, cán cân xuất nhập khẩu (XNK) đóng vai trò:

- Kích thích sự tăng trưởng của nền kinh tế, cải thiện và nâng cao đời sống nhân dân, kích cầu trong nước.

- Tác động thay đổi nền kinh tế, làm bàn đạp thúc đẩy phát triển các ngành kinh tế có liên quan.

- Giúp thu nguồn vốn chủ yếu để sử dụng cho đầu tư, trở thành nguồn vốn chủ yếu cho các mặt hàng khác.

>> Tham khảo: Hợp đồng 3 bên trong xuất nhập khẩu.

1.2. Đối với hoạt động nhập khẩu

Cán cân xuất nhập khẩu đóng vai trò không thể thiếu trong phát triển hoạt động nhập khẩu:

- Thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nhập khẩu bổ sung nguyên liệu, sản phẩm, hàng hóa cho thị trường nội địa để đáp ứng đầy đủ các nhu cầu của thị trường.

- Làm thông suốt nền kinh tế của một quốc gia, giúp quốc gia phát huy được thế mạnh.

- Phá bỏ sự độc quyền của sản phẩm hàng hóa, loại bỏ được nền kinh tế đóng.

1.3. Đối với tỷ giá hối đoái

Khi cán cân XNK thặng dư: Lượng hàng hóa xuất khẩu lớn, dòng ngoại tệ chảy vào quốc gia nhiều sẽ làm tăng nhu cầu chuyển đổi tiền tệ.

Ngược lại, khi cán cân XNK thâm hụt, số lượng hàng hóa nhập khẩu lớn hơn xuất khẩu, để mua hàng của quốc gia khác doanh nghiệp phải dùng ngoại tệ => Ngoại tệ tăng giá.

>> Tham khảo: Tổng hợp tất cả các loại hóa đơn trong xuất nhập khẩu.

1.4. Tác động đến nền kinh tế vĩ mô

Cán cân XNK có tác động lớn đến nền kinh tế vĩ mô:

- Phản ánh sự phát triển của nền kinh tế:

Cán cân thương mại dương: quốc gia thu hút lượng lớn FDI, gia tăng vị thế trên trường quốc tế.

Cán cân thương mại âm: Trình độ cạnh tranh không cao => Buộc phải có giải pháp để đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu quốc tế.

- Thể hiện mức độ đầu tư > mức độ tiết kiệm:

Cán cân thương mại dương cho thấy mức sống của người dân được cải thiện theo chiều hướng ngày càng tích cực.

Cán cân thương mại âm: Cho thấy tỷ lệ tiết kiệm lớn, cầu giảm, mức sống giảm.

2. Hướng dẫn tính cán cân thương mại

Cách tính cán cân thương mại.

Cách tính cán cân xuất nhập khẩu như thế nào, cán cân XNK bị ảnh hưởng bởi những yếu tố nào?

2.1. Công thức tính cán cân xuất nhập khẩu

Cán cân xuất nhập khẩu chính là phần chênh lệch giữa giá trị xuất khẩu và nhập khẩu:

Cán cân xuất nhập khẩu (XNK) = Giá trị hàng hóa xuất khẩu - Giá trị của hàng hóa nhập khẩu.

Trong đó:

Giá trị hàng hóa xuất khẩu: Tổng giá trị hàng hóa, dịch vụ đã được bán ra nước ngoài.

Giá trị của hàng hóa nhập khẩu: Tổng giá trị hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ được nhập từ nước ngoài về để kinh doanh, buôn bán nhằm mục đích thu lợi nhuận.

>> Có thể bạn quan tâm: Hóa đơn điện tử; Phần mềm hóa đơn điện tử.

2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến cán cân xuất nhập khẩu

Cán cân xuất nhập khẩu chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố khác nhau, nhưng chủ yếu là các nhân tố chính sau:

- Xuất khẩu: Giá trị xuất khẩu ảnh hưởng trực tiếp đến cán cân XNK và chịu ảnh hưởng của một số yếu tố như: Thời gian, tình hình kinh tế, thị trường.

- Nhập khẩu: Nhập khẩu chịu ảnh hưởng của một số yếu tố như GDP, giá cả tương đối của hàng hóa trong nước so với nước ngoài,...

- Tỷ giá hối đoái: Tỷ giá hối đoái là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu và cán cân thương mại, cho thấy giá tương đối giữa hàng hóa trong nước so với hàng hóa trên thị trường quốc tế:

Nếu tỷ giá tăng lên: Giá cả hàng nhập khẩu rẻ hơn, hàng xuất khẩu đắt đỏ hơn so với người người ngoài => Tăng tỷ giá đồng nội tệ => Xuất khẩu ròng giảm.

Nếu tỷ giá giảm xuống: Xuất khẩu có lợi thế, nhập khẩu bất lợi => Xuất khẩu ròng tăng lên.

2.3. Các chính sách của chính phủ

Các chính sách của Chính phủ có tác động đến cán cân XNK gồm: Chính sách tài khóa, tiền tệ, lãi suất, tiêu dùng,... tác động trực tiếp/gián tiếp đến cán cân thương mại trong ngắn hạn hoặc dài hạn.

>> Tham khảo: Tổng quan nghiệp vụ xuất nhập khẩu.

3. Cán cân xuất nhập khẩu của Việt Nam năm 2024

Tình hình cán cân XNK của Việt Nam 2024.

Theo Thống kê công bố sáng 6/1/2025 của Tổng cục Thuế, kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2024 của Việt Nam đạt 786,29 tỷ USD, xuất siêu 24,77 tỷ USD.

Trong tháng 12/2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa đạt mức 70,53 tỷ USD, tăng 6,2% so với tháng tước và tăng 15,9 so với cùng kỳ năm trước.

Tính chung cả năm 2024 vừa qua, tổng kim ngạch kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2024 của Việt Nam đạt 786,29 tỷ USD, tăng 15,4% so với năm trước. Trong đó, xuất khẩu tăng 14,3%; nhập khẩu tăng 16,7%. Cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu 24,77 tỷ USD.

Như vậy, năm 2024 vẽ nên bức tranh xuất - nhập khẩu với nhiều điểm sáng, đạt được nhiều thành tích đáng chú ý, phản ánh sự phục hồi mạnh mẽ của nền kinh tế Việt Nam sau đại dịch và thể hiện nỗ lực duy trì tăng trưởng không ngừng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu có nhiều biến động.

Ngoài ra, quý doanh nghiệp có nhu cầu tìm hiểu về phần mềm khai báo hải quan ECUS, vui lòng liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn:

CÔNG TY PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ THÁI SƠN